Ameslub Ǧebran Xalil Ǧebran PDF


À propos / Télécharger Lire le document
Nom original: Ameslub - Ǧebran Xalil Ǧebran.pdf

Ce fichier au format PDF 1.5 a été généré par PDFsam Basic v3.3.5 / SAMBox 1.1.19 (www.sejda.org), et a été envoyé sur Fichier-PDF le 16/04/2020 à 15:42, depuis l'adresse IP 31.36.x.x. La présente page de téléchargement du fichier a été vue 1468 fois.
Taille du document: 895 Ko (72 pages).
Confidentialité: fichier public





Aperçu du document


1

2

Ameslub

3

Azwel anaṣli n wedlis :
The madman,
his parables and poems

ISBN : 978-1-326-82831-8
© 2016 Samir Tighzert
tighzert.samir@gmail.com

4

Ǧebran Xalil Ǧebran

Ameslub
Isefra-s d tengalin-is

Yerra-t-id ɣer teqbaylit :

Samir Tighzert

Taẓrigt tilellit - Internet

5

Ffɣen-d yakan sɣur umsuɣel :
— Loin du printemps, ammud isefra (s tefransist)
— La rive des tourments, tullisin (s tefransist)
— Anzaren (sɣur Nikolaï Gogol), d tasuqilt
— Tiyita n tmeddit, ungal

6

Tazwart

Win ara yeɣren adlis-a taɣuri tafsasant kan, ad s-yini, s tidet,
yettmeslay-d ɣef yimi n ḥedd iselben, neɣ maḍi d ameslub i tyuran ! Maca akken ara yeɣz yimeɣri s telqey deg imeslayen i dyeddan deg-s, u ad imeḥḥeṣ deg yal awal di yal aḍris si 35-a
yemgaraden, ad yaf belli yeɣleḍ deg usizref-is amezwaru, acku
tamuɣli yellan deg-sen lqayet, iznan i d-ttceyyiɛen ččuren d
inumak, akken yuɣ tannumi umeskar-nsen Xalil Ǧenran
yettsisti-ten-id.
Ǧebran Xalil Ǧebran d amyaru alubnani, d amedyaz, d
ameklaw ; ilul ass n 06 deg yennayer 1883 di Bacari (Lubnan),
yemmut ass n 10 deg yebrir 1931 di New York ; yenna fell-as
usreqqat1 aṛumi ameqqran Auguste Rodin belli d William Blake
n lqern n wis 20, daymi uɣalen wiyaḍ ttmettilen-t ɣur-s. Yella
yettaru s taɛrabt d teglizit maca yettwassen ugar, ladɣa seg
iseggasen-nni n 60, s udlis-is Nnbi i yura s tneglizit deg useggas
n 1923, ma s taɛrabt yeǧǧa-d ungalen yecban Afriwen yerrẓen ;
tullisin am tid n wammud Tanekra n terwiḥin, d waṭas n
tmedyazt i icaɛen gar yimeɣriyen n tutlayt-a seg wakken isefra-s
akk fessusit yerna qqazen deg ubrid arumansi.
Deg wayen yerzan Ameslub i yuran s teglizit deg useggas
1918, am Nnbi, ur yeqqin ara ɣer yiwen n ṣṣenf aseklan ibanen ;
1

Anaẓur n tserɣta : win ineǧǧren deg ublaḍ neɣ deg usɣar
akken ad d-yessufeɣ kra n talɣa (sculpteur).

7

yella win ara d-yinin yesdukkel-iten akk am akken ara d-yini
wayeḍ yeffeɣ-asen merra. Lḥasun tuget gar yeḍrisen-a malen
ugar ɣer tmedyazt tatrart, ṭṭfen daɣ ɣer tmacahut ɣas akken
tikwal ttaken lewhi ula ɣer tira tuɣrisin, imi am akken i d-yedda
deg uzwel, ameskar-nsen yerra kra seg-sen d tingalin, meḥsub d
ayen icban tiqsiḍin timecṭaḥ i d-yettawi umdan akken ad yenhu
ḥedd, ad d-yesmekti kra neɣ ad d-yawi tamsirt ɣef kra n temsalt.
M'ara yettaru Xalil Ǧebran, tikwal ad s-tiniḍ ireggel ɣef
tilawt neɣ ur d-yecliɛ ara di tmeẓla1, amedya deg yixef anda i dyettmeslay ɣef « yiman-is yebḍan ɣef sebɛa » neɣ sebɛa tneffutinis (my seven shelves)... netta, nemgal, abrid-ayi anigilew2 i dyewwi, d win i d allal iss i yeqqaz deg tikta-s, ɣas akken taɣara-s
temgarad acemma ɣef tid ssmersen yemyura nniḍen n tallit-is i
yeddan d waḍu-nni aseklan amaynu di tazwara n lqern-a i ɣyeǧǧan.
Deg imeḍqan-iḍen n wedlis, imeɣri ur yettuḥtam alamma
yemlal-d d tidet taɛeryant i d-ttsistin wawalen iɣef ur iban ara
waṭas n lǧehd, maca mi dduklen, izen i d-ttawin meqqer. Yuɣ
lḥal d Xalil Ǧebran s yiman-is i yennan yakan anda nniḍen belli «
ur yeɛdil ara win yettarun s idammen-is d win yettarun kan s
tedwayt ». Ihi netta deg tira-s merra ayen i d-yeqqar itekkes-it-id
seg wul, ama d aziḍan neɣ d arẓagan. Tikwal, nettḥulfu am
akken ula d asentel i d-yeqsed ur d-yettkid ara srid, imi adiwenni
yettruḥu-d seg wul ɣer wayeḍ uqbel ad ineǧǧeɛ allaɣ. Akka, d
ayen yerzan ddin neɣ tayri s leṣnaf-is, tamusni neɣ tamuɣli ɣef
1

Tameẓla : abrid iss i d-yettas kra n wawal neɣ kra n tikti,
yettemwatan akked taɣẓint d wayen iqebbel leεqel (logique).
2
Ayen yellan akkin i tilawt s unamek anaẓur neɣ aseklan
(surréel).

8

ddunit s umata, aḍris yettali s tefses, amzun d izli kan i d-yewwi
ḥedd i uzuzzen n lxaṭer, ihi imiren tettuɣal ɣer tigzi n win
yeqqaren d termit-is di tsekla d ufraẓ n lumuṛ akken ad ireṣṣi
ṛṛay-is ɣef ayen i s-d-yettusumren d tikti tafelsafit, dɣa axemmem
ilaq deg yal tafyirt.
Maca ugar n usuter n teɣẓint i yettḥettim, adlis-a yezmer ad
yili daɣen d tagnit i tmazrart n wallaɣ, imi tagara n lḥal
tamedyazt ansi tebɣu tekk-d, ayen tebɣu tels-it, s wayen yelhan
kan i d-tgellu i win tt-inudan, ladɣa deg tutlayt taqbaylit ur ɛad
yessejban akken yessefk ɣef yiglan imaynuten i ibanen di ddunit,
ɣas akken meqqer wayen i tesɛa d ayla-s yakan ; yuɣ lḥal tasuqilt
d tawwurt i yeldin ɣer wannect-a, yess i yezmer Uqbayli neɣ
Umaziɣ s umata ad d-yagem ayen iss ara yessew imal n tutlaytis yeḥwaǧen aseǧhed.

Samir Tighzert

9

Amek armi qqleɣ d ameslub

La d-testeqsayem amek armi qqleɣ d ameslub...
hattan ihi teqsiṭ-iw i kra n win yebɣan ad tt-yissin :
yiwwas, zik zik, uqbel ad d-lalen waṭas n yilluten1, ukiɣd seg yiḍes ufiɣ-d iɣenbar2-iw akk ttwakren — wiyi d
sebɛa-nni n yiɣenbar i d-zḍiɣ s ufus-iw, yesburr-iten
wudem-iw ɣef teɣzi n sebɛa tmudriwin i ddreɣ di lqaɛa
— dɣa uzzleɣ din din s wudem-iw i d-yegran akken ur
iɣumm kra ; lɣaci deg iberdan am tiẓẓit, nekk tedduɣ
kan ttsuɣuɣ la sen-qqareɣ :
— Imakaren, imakaren !... A ukren-iyi, ad tenyexdeɛ Rebbi !
Ihi wid akk yellan din, argaz tameṭṭut serrḥen-as s
taḍsa ; maca llan ula d wid irewlen s lxelɛa.
Syin kemmleɣ uẓiɣ armi d talemmast n temdint,
taswiɛt kan ata yiwen n yilemẓi i ibedden ɣef ssqef n
yiwen n wexxam iɛeyyeḍ yenna :
— Argaz-a yesleb a lɣaci !
Dɣa akken kan refdeɣ s wallen iwakken ad t-waliɣ,
ḥulfaɣ s yiṭij yessuden-d udem-iw aɛeryan i tikelt tamezwarut. D tin i d tikelt tamezwarut deg i d-yessuden yiṭij
udem-iw aɛeryan, ihi din i yebda rruḥ-iw ireqq s tmes n
1

Illu, tillut, illuten : d ayakuc, neɣ aṛebbit yettwaɛbaden akken
yebɣu yili (dieu, déesse).
2
Aɣenbur : ayen swayes yettɣummu yiwen udem-is akken ur
yettbin ara neɣ akken ad ibin d wayeḍ (masque).

10

tayri n yiṭij armi uɣaleɣ ur sriɣ i iɣenbar-nni i y-iruḥen.
Daymi i d-kkreɣ imiren ɛawdeɣ suɣeɣ nniɣ tikelt-a :
— Ad ibarek Rebbi deg-wen... ay imakaren i y-iwwin
iɣenbar-iw !
Akka i uɣaleɣ d ameslub.
Yerna deg tisselbi-w i d-rebḥeɣ lehna n tikli weḥd-i,
rniɣ tilelli d wayen akk yettaǧǧan medden ur yifehhmen ara d acu-yi, acku ma fehmen-k medden yettili
kan kra ara sselḥun deg-k akken i sen-yehwa.
Maca ur ferrḥeɣ ara s wemnaɛ i menɛeɣ, imi ula d
amakar i yellan di lḥebs imenneɛ seg wid i t-yecban.

11

Rebbi

Zik-nni, asmi yenṭeq yiles-iw i tikelt tamezwarut,
uliɣ ɣer udrar uɣris, ssawleɣ i Rebbi nniɣ-as :
— Ay agellid, nekk d akli-k... d lebɣi-k yeffren ara
rreɣ d ccreɛ-iw, yerna atan ad k-ḍuɛeɣ i lebda !
Maca Rebbi ur yi-d-yerri ara s lewjab, iɛedda gar
wallen-iw am tqeffaɛt.
Syin, mi d-zzin walef iseggasen, uliɣ daɣen s adrar
uɣris akken ad meslayeɣ d Rebbi, dɣa nniɣ-as :
— Ay Axellaq ! Niɣ a Rebbi nekk d lxelq-ik, d kečč i yid-yefkan seg wakal, ihi aql-i ttwalaseɣ zzat-k.
Maca Rebbi ur yi-d-yerri ara daɣen, iɛedda ad s-tiniḍ
d alef n wafriwen i yufgen.
Rnan zrin walef-iḍen iseggasen, uɣaleɣ ihi uliɣ i
tikelt nniḍen s adrar uɣris, nniɣ-as i Rebbi :
— A baba, nekk d mmi-k i d-turweḍ deg tayri akked
tmella ; ihi s tayri d ṭṭaɛa ara weṛteɣ Tagelda-k.
Tikelt-a daɣen lewjab ur t-id-yerri, iruḥ iɣab ɣef
allen-iw am wagu-nni yeddalen tiwririn.
Maca mi rnan zzin-d walef-iḍen iseggasen, rniɣ
lebseɣ adrar uɣris akken ad meslayeɣ d Rebbi, dɣa nniɣas :
— A Rebbi... a win i sɛiɣ d iswi, ideg yella rrbeḥ-iw ;
niɣ nekk d iḍelli-k, kečč d azekka-w ; nekk d aẓar-ik
seddaw tmurt ma d kečč d ajeǧǧig-iw deg igenni, ihi
akka ara negmu di sin zzat n wudem n yiṭij.
12

Dɣa imir yunez-d Rebbi ɣer tama-w, iluɛa-yi-d s kra
n wawalen akken ḥlawen i yi-d-yenna s ameẓẓuɣ, syin
am akken i d-yettḥemmic yillel targa ma tuzzel-d ɣur-s,
iḥemmec-iyi Rebbi ula d netta.
Ma d tagara mi d-ṣubbeɣ s isaffen d iẓuɣar, ufiɣ yella
Rebbi ula d din.

13

Amdakel

Ay amdakel... mačči s tidet akken i k-d-ttbineɣ ay lliɣ ;
ayen akka i d-tettwaliḍ d talaba kan i sburreɣ akken ad
yi-tesseṛ ɣef yisteqsiyen-ik u ad k-temneɛ kečč seg
ustehzi-w ; ma d udem-iw yeffren, win atan yezdeɣ deg
uxxam n tsusmi ideg ara yeqqim i lebda, anda akken
yiwen ur t-iẓerr neɣ ur t-yettqerrib.
Nekk lemmer ttafeɣ ay amdakel ur tettamneḍ ayen i
d-qqareɣ, ur tettakeḍ laman deg wayen xeddmeɣ ; acku
lehdur-iw werǧin mɛinen, kečč tikta-k zedɣent ṣṣut ma
d nekk lefɛayel-iw ṭṭfen ala deg usirem.
Ma tenniḍ-d atan waḍu yettzuffu ɣer tama usammar,
ad k-iniɣ, ih, ɣer usammar ; acku ur bɣiɣ ara ad tfiqeḍ
belli nekk i yi-yerḥan d illel, mačči d aḍu.
Niɣ ur tezmireḍ ara ad tfehmeḍ tikta-w tiwlalin1,
yerna ula d nekk ur k-fehhmeɣ ara ; tif xir ihi ma lliɣ
weḥd-i kan deg yillel.
Mi yuli fell-ak wass ay aḥbib, nekk ɣur-i d iḍ i diɣellin ; baqi ɣas akken, ttɛaraḍeɣ ad d-awiɣ deg imeslayeniw ɣef uzal yetterqiqiṣen nnig tewririn, neɣ tili-nni
tazeggaɣt i d-yettakren abrid-is asif asif ; acku ẓriɣ ur
tezmireḍ ad d-tesleḍ i tuɣac n tillas-iw neɣ ad d-twaliḍ
afriwen-iw yettemɛebbaṛen d yetran, dɣa nekk d ayen i
ttnadiɣ, imi bɣiɣ ad iliɣ weḥd-i kan akked yiḍ.
1

Awlal : ayen icudden ɣer yillel neɣ lebḥer (maritime).

14

M’akken ara taliḍ s igenni ay aḥbib, nekk ɣer
ǧahennama i ttṣubbuɣ ; yerna ɣas ad tili tekka-d garaneɣ tfexsit1, tezgiḍ teqqareḍ-iyi-d : « Ay arfiq... ay
amdakel ! » Nekk dɣa mi k-d-rriɣ ttiniɣ-ak-d : « Ay arfiq...
ay amdakel ! » Imi kan ur bɣiɣ ara ad twaliḍ ǧahennama
ideg lliɣ, acku ugadeɣ ammar ad yerɣ yiẓri-k si tmes-is
neɣ ad ḍiqen wanzaren-ik si ddexxan-is, yerna ḥemmleɣ
aṭas ǧahennama-w, ur k-tt-ugiɣ armi bɣiɣ ad iliɣ deg-s
weḥd-i.
Ẓriɣ tḥemmleḍ lḥeqq ay amdakel, am akken tḥemmleḍ tidet d ccbaḥa. Ihi akka sufella zemreɣ ad k-d-iniɣ
d ayen yelhan win iḥemmlen akk annect-en, maca deg
wul-iw d taḍsa i ttaḍsaɣ deg leḥmala-nni-inek, ɣas
akken s tuffra kan, imi ula d taḍsa bɣiɣ ad tt-ḍseɣ kan
weḥd-i.
Ẓriɣ d argaz n lɛali i telliḍ ay aḥbib, d aɛeqli
yettḥezziben, ma mačči d win i tent-ijemlen merra. Yuɣ
lḥal ula d nekk s tmusni d leḥder i la k-in-heddreɣ ɣas d
ameslub i lliɣ. Acku bɣiɣ ad selbeɣ weḥd-i kan.
Iban ur telliḍ d amdakel-iw ay amdakel... maca amek
ara k-id-ssfehmeɣ ? Lḥaṣun iberdan-nneɣ mxalafen,
ulamma nelḥa-d akken s tin n tegmat.

1

Tifexsit : amdun, neɣ ayen yemmugen am lbir lqayen nezzeh
ur nettwaqraɛ (abîme).

15

Lexyal n tebḥirt

Nniɣ-as yiwwas i lexyal n tebḥirt :
— Amek yeɛni ur teɛyiḍ ara seg ibeddi da weḥd-k ?
Dɣa yenna-yi-d :
— Awah, niɣ ttafeɣ lbenna deg usexleɛ, werǧin ad
ɛyuɣ deg wayen akka xeddmeɣ.
Ihi meyyzeɣ taswiɛt, uɣaleɣ nniɣ-as :
— Tesɛiḍ lḥeqq, aya d ayen jerrbeɣ ula d nekk.
— D lekdeb a wayi ! i yi-d-yerra lexyal, aql-ik la tettarguḍ kan, imi lbenna-yi i tt-ijerrben ala win iwumi
ččuren aɛebbuḍ-is d iqecci am nekk akka tura.
Ǧǧiɣ-t dɣa ṭṭaxreɣ syin, ur ẓriɣ ma d acekkeṛ i yi-dicekkeṛ neɣ d argam i yi-d-yergem.
Syin, mi d-yezzi useggas, tuɣ lexyal-a n tebḥirt yuɣal
d amusnaw ameqqran i s-yessnen i tfelseft ; ihi mi dkkiɣ zzat-s yiwwas ufiɣ sin igarfiwen uqmen awdef1
seddaw tcacit-is.

1

Awdef : si tmzɣt n Wṭls, lɛecc n wegḍid (nid).

16

Tid iteddun ṭṭsent

Deg temdint anda luleɣ, tuɣ tella tezdeɣ yiwet n
tmeṭṭut akked yelli-s, i snat yid-sent llant uɣent
tannumi teddunt akken ṭṭsent.
Dɣa yiwen n yiḍ deg wuḍan unebdu ideg tɛumm
tsusmi, atent-a kkrent-d am tannumi s wallen-nsent
yeqqnen, leḥḥunt armi mlalent deg wurti-nsent ur dnettbin s wagu i t-yedlen, ihi tenṭeq yemma-s tenna-yas
i yellis :
— A yiwet n teɛdawt iɣef weddṛeɣ temẓi-w !... a tin
yerẓan tudert-iw akken ad tessali ayla-s ɣef tin-iw...
lemmer kan zemreɣ ad kem-nɣeɣ !
Imir terra-yas yelli-s, tenna-yas :
—.A lɛeṛṛa n tlawin, i iteddun ala ɣef uɛebbuḍ-is
ulamma ḥemmun-as waman ! A tin yebɣan ad terr
ddunit-iw d taɣlaɣalt1 i wayla-s yettɣaren... d lmut kan
ara m-buddeɣ.
Maca deg teswiɛt-nni kan yeɣra uyaziḍ, dɣa ukint-d i
snat seg yiḍes, ihi tekker-d tyemma-tt tenna i yelli-s :
— D kemm ay da a yelli tiji ?
— Ih, d nekk a yemma taɛzizt, i s-terra yelli-s

1

Taɣlaɣalt : ṣṣut i d-yettuɣalen seg udrar neɣ seg iɣẓer, atg.
(écho).

17

Aqjun amusnaw

Yiwwas deg wussan, iɛedda-d yiwen weqjun i yellan
d amusnaw zzat yiwet n terbaɛt n yemcac ; dɣa akken
kan yuẓa ɣur-sen rewlen fell-as, ur cliɛen ara yakk degs, ihi yewhem d acu d akken, ibedd kan yettweḥḥid.
Taswiɛt kan, m’akken yella yettḥekkir deg-sen, ata
yekker-d gar-asen yiwen wemcic d awfayan akken, iban
d aɛeqli yesɛan lhiba, imuqel akka d wakka ɣer yerfiqenis, yenna-yasen :
— Γas ẓẓallet ɣef yiman-nwen ay atmaten yeččuren
d taflest ! Nekk d tidet kan ara wen-iniɣ… ihi amnet belli
ma teẓẓullem ternam tɛawdem s wul yeṣfan d nneyya,
atan ayen akk ara tedɛum ad yettwaqbel yerna ad dtewwet lehwa tura kan s iɣerdayen !
Dɣa aqjun amusnaw yesla kan i lxeṭba-yi talqayant
yeḍsa deg wul-is, yeṭṭaxer syin iteddu yeqqar i yiman-is :
« Ziɣ imcac-a mxellen !… ttɣiḍen msakit imi ddreɣlen
ɣef tidet armi ur walan d acu yuran deg tektabin. Amek,
ur ẓrin ara yeɛni, yerna d ayen i ɣriɣ nekk s yiman-iw, i
yi-d-nnan lejdud-iw yeɣran uqbel-iw, belli ma
ttwaqeblent ddɛawi n ḥedd d wayen yeẓẓul, lehwa
tekkat-d s yeɣsan, mačči s iɣerdayen ! »

18

Sin imeɛkaf

Llan ttidiren deg yiwen wedrar akken yestexlan sin
imeɛkaf1 i d-yelhan ala d ṭṭaɛa n Rebbi, yerna myeḥmalen
daɣ gar gar-asen.
Maca ur sɛin wara, d acu kesben deg sin yid-sen ala
yiwen ufenǧal n yideqqi.
Wwin-d ihi akken amecwar armi d yiwen wass
yessexdem-as-tt cciṭan i umeɛkuf-nni ameqqran seg-sen
dɣa iruḥ yenna-yas i urfiq-is ilemẓi :
— Teẓriḍ belli aṭas i nɛac akka deg zeddi, ihi tura
yewweḍ-d lawan ad nemfaraq, d acu ilaq-aɣ ad nebḍu
ayen nesɛa.
Ameɛkuf ilemẓi mi yesla i wakka iɣaḍ-it lḥal, dɣa mi
s-yerra yenna-yas :
— Acu ara ad k-iniɣ... lefraq yid-k qerriḥ, meɛna ma
ilaq-ak ad truḥeḍ, d ayen i yellan.
Syin iɛedda yeddem-d afenǧal-nni n yideqqi iwakken
ad s-t-yefk, ikemmel deg wawal-is, yenna :
— Ma d afenǧal-a ur nezmir ara ad t-nebḍu, atan ihi
d ayla-k, fkiɣ-ak-t.
— Ala, mačči d ssadaqa i ssutreɣ seg-k, i s-yerra
umeɛkuf ameqqran, nekk d lḥeqq-iw kan i ttnadiɣ, ihi
ilaq ad t-nebḍu.
1

Ameɛkuf : win yettidiren weḥd-s deg udrar neɣ anda nniḍen
akken ad yeɛbed Rebbi (ermite).

19

—Tura afenǧal-a ma nerẓa-t ur k-ineffeɛ ur y-ineffeɛ
nekkini, acu tenniḍ ihi ma nger tasɣart fell-as ?
— Nniɣ-ak nekk s lḥeqq kan i ttamneɣ, ur ṭṭawaleɣ
ara ayla-w deg leqmaṛ ur nban ; daymi i k-qqareɣ belli
afenǧal-a ilaq ad yebḍu.
Ameɛkuf ameẓyan yufa dayen yuɛer-as ad d-yerr win
nniḍen s abrid, ɣer tagara ur yuḥtam armi s-yenna :
— Ihi imi akka i tebɣiḍ, yegra-yaɣ-d kan ad t-nerẓ.
— Akka ay axewwaf, ah ! i d-yeẓẓembel dɣa fell-as
umeɛkuf amɣar, ẓriɣ belli ad trewleḍ kan i wanuɣ.

20

Wi yettmuddun d wi d-iteṭṭfen

Yella zik yiwen wergaz ikesben asif n tessegnatin ;
ihi teɛna-t yiwwas yemma-s n Yasuɛ1 tenna-yas attan
llebsa n mmi teqqers, ilaq-iyi ad s-tt-xiḍeɣ uqbel ad iruḥ
ɣer ufakan2, ssutreɣ deg-k ihi m’ad yi-d-tefkeḍ yiwet n
tessegnit.
Maca winna mačči d tissegnit i s-yefka, yemla-yas
kan yiwet n lewṣaya ɣef wi yeittmuddun d w’i d-iteṭṭfen,
ara tawi i mmi-s uqbel ad iruḥ s afakan.

1

Nnbi Σisa ɣur yemslemen (Jésus).
Afakan : amkan, azadaɣ anda ɛebbden kra n yillu akken yebɣu
yili (temple).
2

21

Iman-iw yebḍan ɣef sebɛa

Di tsusmi n yiḍ, m’akken lliɣ ṭṭseɣ ur ṭṭiseɣ, sliɣ i
yeḥricen n yiman-iw yebḍan ɣef sebɛa qqimen ttmeslayen gar-asen s ustewtew ; hata wayen i llan qqaren :
Iman-iw amezwaru :
— Atan tura d iseggasen nekk deg umeslub-a i ttiliɣ,
yerna lhiɣ-d ala d uḥyaw n lhemm-is deg uzal akked
uɛiwed n lmeḥna-s deg yiḍ ; dayen ihi, tura ɛyiɣ seg
ccɣel am wa, atan ad s-d-ffɣeɣ ɛinani tikelt-a !
Iman-iw wis sin :
— Aql-ik ihi tifeḍ-iyi a gma, acku nekk ameslub-a ilaq
ad iliɣ d iman-is iferḥen, ad ḍseɣ ma yeḍsa, ad cnuɣ ma
yezha, yerna ad ceḍḥeɣ s uḍar bu-tlata wafriwen yal mi
d-yufa kra n tikti yettirriqen. Ihi d nekk kan i ilaqen ad
d-kkreɣ mgal yir tudert deg i d-griɣ.
Iman-iw wis tlata :
— Anda i yi-terram dɣa nekkini ! d nekk i d iman-is
tenɣa tayri, win akken ireqqen si lxiq amessuḍ akked
iɣeǧǧajen1 ur nettwafham... d iman-is yuḍnen deg wul
kan i ilaqen ad yeccetki ɣer umeslub-a.
Iman-iw wis rebɛa :
— Ihi ḥṣut belli ulac win yenṭerren deg-wen ugar-iw.
Acku nekk mmugeɣ ala i karuh d uṛebbi n ddɣel ; d nekk
1

Aɣeǧǧaj : si tclḥ, lebɣi, aḥulfu n win yebɣan neɣ i d-icehwan
kra (désir).

22

i d taqeffaɛt n yiman-is ilulen di lberkat tiberkanin n
ǧahennama, yettmennin dɣa tura akka ad yaɣ lḥeqq-is
seg umeslub-a.
Iman-iw wis xemsa :
— Xaṭi, xaṭi ; d nekk kan s yiman-is yettxemmimen,
yettargun, bu laẓ d fad yettwadɛan ad ileḥḥu kan
yettmenṭar yettnadi ɣef wayen akk ur nettwassen d
wayen ur d-nennulfa ɣer ddunit ; ihi mačči d kunwi, d
nekk i ilaqen ad d-kkreɣ mgal-is.
Iman-iw wis setta :
— D acu ara tinim ihi deg-i, nekki s yiman-is ixeddmen, aqeddac yettɣiḍen, bu iɣallen iṣebren d wallen
iḥaren, yettarran ussan d tugniwin irennu yettak i kra
yellan d aferdis1 ur nban udem-iḍen amaynut iss ara
yidir i lebda ; ihi fell-i i d-yewwi, nekk s yiman-is awḥid
yettuɛezlen, ad d-rreɣ ttaṛ-iw deg umeslub-a ijehlen.
Iman-iw wis sebɛa :
— Wehmeɣ deg-wen amek tedduklem ɣef urgaz-a imi
kan yella wayen i s-txeddmem, yal wa s twuri2-s ! Ma d
nekk qqareɣ a wi yufan... lukan ɣas iṣaḥ-iyi-d ccɣel garawen... maca kra ur di-yettunefk, d nekk i d iman-is n
wulac yettɣimin deg yilem n lqifaṛ yeggugmen, di lawan
ideg d-telham si tama-nwen ala d uḥyaw n tudert. Ihi

1

Yiewen seg ihricen imecṭaḥ maḍi i yebnan kra n tɣawsa
(élément).
2
Tawuri, tiwuriwin : si tclḥ, ccɣel i ilaq ad yeg yiwen di kra n
uxeddim, neɣ axeddim-nni s yiman-is (fonction).

23

tura d kunwi neɣ i nekk a lǧiran i ilaqen ad d-yekker ad
yeccetki ?
Mi yenna akka yiman-iw wis sebɛa, muqlen-t merra
wiyaḍ amzun akken iɣaḍ-iten, syin mi ineṣṣef yiḍ, bdan
ttruḥun wa deffir wa akken ad gnen di ṭṭaɛa d kennu i
tikelt nniḍen.
Ma d iman-iw wis sebɛa, netta yeqqim kan
yettḥekkir deg wulac, d wayen yellan deffir wulac.

24

Ṭṛaḍ

Tella-d tmeɣra yiwen n yiḍ deg yiwet n ssṛaya ; dɣa
m’akken llan zehhun medden, ata iruḥ-d yiwen wergaz i
yerran srid ɣer ugeldun1 yunez zzat-s ; ihi inebgawen
akk yellan din xeẓren-t ɣef tikelt, acku yiwet seg wallenis tella tefxes, tettazzal d idammen.
— Acu i k-yeḍran akka a wayi ? i t-yesteqsa ugeldun.
— A neɣ nekk s tukerḍa i ɛaceɣ ay ageldun, i s-yerra
winna ; ihi iḍ-ayi mi ulac ayyur, nniɣ-as ad farṣeɣ
meqqar tagnit akken ad akreɣ taḥanut n yiwen ubankiw
i yettbeddilen idrimen ; acu ziɣ mi lebseɣ lḥiḍ, ɣelḍeɣ,
deg wayen ara rreɣ ɣer ṭṭaq ubankiw rriɣ ɣer win
umezḍaw, dɣa deg tillas-nni sdaxel ufiɣ-d iman-iw ur
ẓerreɣ ula d kra, sduhcuṛeɣ kan armi mtaṣṣaleɣ d
uzeṭṭa-s i yi-d-iqelɛen tiṭ-w. Daymi d-usiɣ tura ay
ageldun akken ad yi-taɣeḍ lḥeqq deg umezḍaw-nni.
Ageldun dɣa yesla kan i wakka iceyyeɛ wwin-as-d
amezḍaw armi d zzat-s, mi d-yusa yumeṛ ixdimen-is ad
s-kksen allen-is i snat.
— Deg leεnaya-k ay ageldun ! i s-yenna umezḍaw i dyewwḍen ; ẓriɣ belli d lḥeqq, allen-iw yewwi-d ad
ttwakksen i snat, maca amek ara xedmeɣ ? nekk di
lḥirfa-w laqent-iyi snat n wallen akken ad izmireɣ ad
waliɣ aceṭṭiḍ zeṭṭeɣ si yal tama ; d acu, atan sɛiɣ yiwen n
1

Ageldun : mmi-s ugellid (prince).

25

lǧar d axerraz, netta ɣur-s snat n wallen yerna yiwet n
tiṭ kan i yettiḥwiǧ i lxedma-s, ma tebɣiḍ ad s-tqelɛeḍ
yiwet.
Ihi ageldun yerna iceyyeɛ ssawlen-d i uxerraz ; mi dyusa kksen-as yiwet n tiṭ.
Akka i ibedd lḥeqq.

26

Ikɛeb1

Yekker-d yiwen n yikɛeb taṣebḥit, tessewhem-it tilis mi tt-iwala, dɣa yenna i yiman-is : « Assa ad d-ččeɣ
alɣem ! » Syin yeṭṭef abrid-is iteddu yettnadi ɣef
yileɣman armi ineṣṣef uzal iɛawed imuqel ɣer tili-s,
yenɛaǧab daɣen ; ihi yuɣal yenna : « Σad aɣerda kan ad
yi-d-yekfu. »

1

Qqaren-as daɣen abaṛeɣ (renard).

27

Tiḥeṛci ugellid

Deg yiwet n temdint ibeɛden iwumi qqaren Wirani,
tuɣ yeḥkem yiwen ugellid i ikesben tizemmar yerna
tiḥeṛci d tmusni. Agellid-a yella muhab-it imi yeqwa,
maca ḥemmlen-t daɣ medden ɣef tmusni-s.
Netta di tlemmast n temdint-nni yella yiwen n lbir
aman-is semmeḍit yerna ṣfan dayen kan, dɣa syin i dttagmem akk imezdaɣ, ula d agellid d yimqerrben-is, imi
d win kan i yellan din.
Ihi yiwen n yiḍ, m’akken tuɣ kulci yeṭṭes, atta truḥ-d
yiwet n temkerrert1 i iɛeddan tesmar deg-s sebɛa tiqqa
seg yiwen usafar akken yettazzalen am aman ur nban d
acu-t, terna tenna : « Atan ssya d asawen s kra n win ara
yeswen seg waman-a, ad yemxell ! »
Azekka-nni ṣṣbeḥ mi d-ukin, at temdint swan merra
seg waman, ala agellid d uneɣlaf-is, dɣa wid yeswan akk
mxellen am akken tenna tseḥḥart-nni.
Syin, s kra yekka wass, ama deg izenqan neɣ deg
tegnatin n leswaq, medden merra zgan stewtiwen, wa
yeqqar i wa dakken agellid-nsen d uneɣlaf-is uɣen-tt
deg leɛqel, ihi ulamek ara ǧǧen iman-nsen ad ten-

1

Timkerrert : taseḥḥart (sorcière).

28

yeḥkem win yemxellen, ilaq kan ad t-kksen akken ad
ɛiwden wayeḍ.
Ma d agellid si tama-s yessawel tameddit-nni yakan
ad s-ččaren yiwet n tbuqalt akken n wuṛeɣ seg wamannni n lbir. Mi s-tt-id-wwin yeswa armi yeṛwa, syin
yesɛedda-tt i uneɣlaf-is akken ad isew ula d netta.
Dɣa iɛumm lferḥ deg temdint n Wirani, acku agellid
d uneɣlaf-is dayen ḥlan, yuɣal-iten-id leɛqel.

29

Amaleh1

Mlalen-d tlata yergazen ɣer yiwet n ṭṭabla deg
ttberna ; yiwen seg-sen yella d amezḍaw, wayeḍ d
aneǧǧar, ma d win nniḍen yeqqaz iẓekwan.
Taswiɛt yenṭeq ɣur-sen umezḍaw yenna :
— Lukan ad wen-d-iniɣ, atan assa zzenzeɣ yiwen n
lekfen akken d axlaf, yemmug s lkettan, dɣa snat tsiway
n ddheb i yi-d-yewwi, yya-w meqqar ad tt-nexbeḍ s
ccrab !
— Ula d nekk zzenzeɣ yiwen usenduq n lmeytin yelha,
i s-d-yerra uneǧǧar si tama-s ; anef ad nceyyɛet ihi
ccrab-nni s kra n uyaziḍ yecwan !
— Ma d nekk assa yiwen uẓekka kan i ɣzeɣ, i yenna
win yeqqazen iẓekwan ; maca win uɣur xedmeɣ ixelleṣiyi-d s sin imuren, acu tennam ihi ma nerna-yas kra n
lgaṭu n tament sufella ?
Dɣa rwin-tt iḍ-nni, i ten-yewwin ɣer ccrab, i ten-idyerran ɣer uksum, ternuḍ lgaṭu ; ɣef teɣzi n yiḍ nutni d
asiwel akken ad sen-d-rnun, yerna nnecraḥen mačči d
kra.
Ma d bab n ttberna yeqqim kan yettezmumug
yettmuqul ɣer tmeṭṭut-is seg wakken iɛǧeb-it lḥal mi
ṣerrfen annect-nni n yedrimen ɣur-s.
1

Maleh, yettmalah, d amaleh : d lebɣi n win iḍemεen ad yesεu
neɣ ad d-yerbeḥ kra (ambition).

30

Mi ffɣen syin, ayyur tuɣ ineṣṣef igenni, ihi kemmlen
teddun nutni la cennun kan ttɛeyyiḍen abrid abrid.
Si tama-nsen, bab n ttberna d tmeṭṭut-is bedden-d
ɣef tewwurt la ten-ṭṭafaren s wallen.
— Ẓer yeɛni aten-a yergazen ! i tenna tmeṭṭut imiren ;
amek i nnecrahen rnan serrḥen-as akken tebɣu tas-d !
Ah... a wi yufan d lɛibad am wiyi kan ara d-yettasen yal
ass ! xaṭer lukan akken, tili ahat mmi-tenɣ ur yettihwiǧ
ara ad yenɛettab dayi am nekni, ad t-nesɣer kan u ad
yuɣal d aqessis1.

1

Aqessis : seg tεrb : amrabeḍ neɣ ccix imasiḥiyen (prêtre).

31

Tadfi-w tamaynut

Iḍelli deg yiḍ snulfaɣ-t yiwet n tadfi1 d tamaynut.
Dɣa akken lliɣ zehhuɣ yess i tikelt tamezwarut, ata
yiwen n cciṭan d yiwen n lmelk bedden-d ɣef tewwurt la
heddren ttnaɣen fell-as amek ara s-semmin. Mi ḥesseɣ
sliɣ i umezwaru yettɛeyyiḍ yeqqar-as :
— D leḥram wannect-a !
— Xaṭi, d tuẓult2 kan, i s-yerra win nniḍen.

1

Aɣeǧǧaj : addad ideg yella, neɣ ayen iss i yettḥulfu win iwumi
yeɛǧeb lḥal, i yestbennen kra... (plaisir, volupté).
2
Tuẓult : ayen yettaǧǧan yiwen ad ixeddem lxir kan ɣas ad
yekkes i yiman-is (vertu).

32

Tutlayt nniḍen

Asmi ɛeddan tlata n wussan ɣef tlalit-iw, m’akken
lliɣ ṭṭseɣ di dduḥ-iw yessan d leḥrir, la ttmuquleɣ s
yiwen akken n lxiq weḥd-s di ddunit tajdidt iɣer d-rziɣ,
sliɣ i yemma testeqsa tin i yi-yessuṭuḍen, tenna-yas :
— Amek iga assa uleqqaq-nni-inu ?
— Atan igerrez kan a massa, i s-terra tinna ; fkiɣ-as
yečča tlata tikwal, yerna ma nniɣ-am, werǧin ẓriɣ
aṭufan d acruhi am winna.
Dɣa akken sliɣ i wakka, yuli-yi-d wurrif, ihi ɛeddaɣ
uẓẓafeɣ la qqareɣ :
« Ala, ur tt-ttamen ara a yemma ! acku usu-inu d
aḥercaw, ayefki-nni ṭṭḍeɣ d ameltax, yerna idmaren-is
ttfuḥen-d ɣer wanzaren-iw. Ur tufiḍ acu n lḥala deg i
lliɣ. »
Maca yemma ur d-tefhim ara tutlayt-iw, tameṭṭutnni daɣen ur tefriẓ ara ma nniɣ-d kra, acku tutlayt iss i
heddreɣ imiren d tin n ddunit nniḍen ansi i d-usiɣ.
Syin, asmi sɛiɣ yiwen-d-ɛecrin n wussan di leɛmeriw, yuɣ lḥal d ass ideg i yi-semman deg tmasiḥt, yennayas uqessis i yemma :
— Mebruk fell-am a tameṭṭut ! imi mmi-m-ayi atan
ilul-d d amasiḥi.
Dɣa yessewhem-iyi wayen akka yenna, daymi dkkreɣ nniɣ-as i uqessis :
33

« Ihi ma yella akka, ahat yemma-k-nni deg igenni ur
tefriḥ ara yess-k, imi kečč mačči d amasiḥi i d-tluleḍ. »
Maca winna daɣen ur d-yefhim ara tutlayt-iw.
Mi d-zzin sebɛa wayyuren, ata yusa-d yiwen ugezzan ;
iḥekker acemma deg udem-iw, yuɣal yenṭeq ɣer yemma,
yenna-yas :
— Iban uqcic-a-inem ad yuɣal d imḍebber ameqqran
ara yemmalen abrid i waṭas n medden.
« Hatan daɣen useḥseb ur d-nḍerru !... i ɛeyyḍeɣ dɣa
fell-asen, imi d nekk i yessnen iman-iw, lliɣ ẓriɣ imiren
belli d ccna kan d uẓawan1 ara ḍefreɣ asmi ara imɣureɣ. »
Maca kifkif, wehmeɣ amek armi ur yi-d-fhimen ara
daɣen ɣas akken wwḍeɣ annect-nni deg leɛmer.
Atan tura tlata-u-tlatin iseggasen i iɛeddan ɣef aya ; s
yemma, s tmeṭṭut i yi-yessuṭḍen, s uqessis-nni, mmuten
merra ad ten-yerḥem Rebbi, ma d agezzan-nni mazal-it,
yerna iḍelli kan i t-id-mlaleɣ zzat ufakan, ihi neqqim
nettmeslay awal yettawi-d awal armi yi-d-yenna :
— Lukan ad k-d-iniɣ, nekk si zik mi ẓriɣ ad tuɣaleḍ d
ameẓẓawan ameqqran, nniɣ-as-tt yakan i yemma-k mi
k-mazal d agrud, atan dɣa akken i teffeɣ.
Akka yerna umneɣ-t ! acku lliɣ dayen ttuɣ tutlayt n
ddunit-nni ansi i d-usiɣ.

1

Aẓawan : lmusiqa (musique).

34

Taṛemmant

Yiwet n tikelt, asmi lliɣ zedɣeɣ sdaxel tḥebbuyt n
ṛṛemman, sliɣ i yiwen uɛeqqa yenna :
— Nekk am assa ad uɣaleɣ d addag1 ameqqran, dɣa
imir siwa aḍu ara yettzefzifen gar ifurkan-iw d yiṭij ara
iceṭṭḥen ɣef yiferrawen-iw, yerna ad iliɣ ǧehdeɣ cebḥeɣ
akken tebɣu tili tsemhuyt.
Taswiɛt kan inṭeq-d uɛeqqa-iḍen, yerra-yas :
— Akka i lliɣ qqareɣ ula d nekk mi lliɣ meẓẓiyeɣ am
kečč, ma d tura mi ferẓeɣ akk lumuṛ ufiɣ ziɣ ttkellixeɣ
kan i iman-iw s kra ssarameɣ.
— Nekk ur walaɣ ula d kra ara ɣ-yerren d imeqqranen, i s-yenna uɛeqqa wis tlata.
— Dɣa amek ara ɣ-tirẓig ddunit ma ur ɣ-yettraju ula
d kra yelhan ! i yenna uɛeqqa-iḍen.
— Ayɣer ara tennaɣem ɣef uzekka, i yenna wis xemsa,
nekni akka nella tura ur neẓri ara d acu-yaɣ ?
— Akken kan nella ara neqqim dima, i s-d-yerra wis
setta.
Dɣa da yekker-d wis sebɛa yenna :
— Atta da deg wallaɣ-iw yiwet n tikti ibanen ɣef
wamek akk ara yili wayen i d-iteddun, d acu ur ufiɣ ara
awalen swayes ara tt-id-iniɣ.

1

Aaddag neɣ taddagt : si tclḥ, ttejra (arbre).

35

Syin inṭeq-d uɛeqqa wis tmenya, yerna-d wis tesɛa,
wis ɛecra, d waṭas-iḍen ; ihi uɣalen heddren merra ɣef
tikelt armi ur ufiɣ ara d-ṭṭfeɣ gar wannect-nni n leṣwat.
Daymi d-ṭṭaxreɣ si tṛemmant-nni ruḥeɣ zedɣeɣ deg
tektunya, imi din ur ggiten ara iɛeqqayen yerna ɣas ini
ssusmen kan.

36

Tifergacin1

Deg tebḥirt n baba, tuɣ llant snat n tfergacin, yiwet
gren deg-s izem i d-wwin waklan n baba si tneẓruft n
Nivana, ma deg tayeḍ d iẓiwec.
Dɣa iẓiwec-nni yal m’ara d-yekker taṣebḥit yessawal
i yizem yeqqar-as : « A ṣbaḥ-lxir a gma ameḥbus. »

1

Tafergact : si tclḥ, lqefṣ (cage).

37

Tlata n tweḍfin

Mlalent tlata tweḍfin ɣef wanzaren n yiwen wergaz i
yellan yeṭṭes i yiṭij ; dɣa mi ifat dayen rrant sslam gar
gar-asent, yal ta s leɛwayed n teqbilt-is, qqiment la
ttmeslayent.
Tekker-d ihi tmezwarut, tenna :
— A laṭif !... s kra ẓrant wallen-iw ur walaɣ akal d
aɣurar am wa n tewririn d iẓuɣar-a ideg nella... si ṣṣbeḥ
nekk ttnadiɣ aɛeqqa ara qewwteɣ, ur ufiɣ acemma.
— Kifkif, i s-tenna tweṭṭuft-iḍen, ula d nekk nudaɣ-d
akk imeḍqan, ur tesɛiḍ i ufiɣ ; waqil amkan-a anda nella
d lqaɛa-nni ɣef i heddren akken ɣur-neɣ, qqaren d
taleknant teddawar kan, ur d-tmeqqi deg-s ula d taḥcict.
Dɣa imiren terfed-d aqerru-s tweṭṭuft tis tlata, tennayasent :
— A timdukal... ma ur teẓrimt ara, wa iɣef nbedd akka
d inzer n Tweṭṭuft Tageɛmirt, tin akken ur nesɛi lqerɛ, i
yugaren kra yellan di tzemmar ; tinna tafekka-s
meqqret armi ur nettizmir yakk ad tt-nẓer, tili-s hrawet
tehri ur nettɛaraḍ ad d-nɛellem nkenti, ma d ṣṣut-is ɛlay
armi ur nessawaḍ ad s-nsel. Akka, yerna anda terriḍ ad
tt-tafeḍ din !
Akken i d-tekfa tweṭṭuft-a awal-is, snat nniḍen bdant
ttemyexẓarent la ttaḍsant.
Dɣa deg teswiɛt-nni i d-yekker wergaz-nni yeṭṭsen,
ihi yekmez kan anzaren-is ɣlint tweḍfin-nni i tlata.
38

Win yeqqazen iẓekwan

Yiwwas mi lliɣ qqazeɣ akken ad meḍleɣ yiwen
weḥric yemmuten seg yeḥricen n yiman-iw, ata iruḥ-d
win yeqqazen iẓekwan yenna-yi-d :
— Lukan ad teẓreḍ, gar wid akk i d-yettasen ad ɣzen
dayi, d kečč kan i ḥemmleɣ.
— Fell-ak lɛezz ula d kečč, i s-rriɣ dɣa, meɛna amek
armi d nekkini kan i tḥemmleḍ ?
— Acku wiyaḍ merra ttasen-d ttrun, ttuɣalen ttrun,
ala kečč i d-yettawḍen s taḍsa, tettruḥuḍ s tayeḍ.

39

Γef tedrujin ufakan1

Walaɣ iḍelli tameddit yiwet n tmeṭṭut yeqqimen ɣef
tedrujin ufexxar yessalayen s afakan gar sin yergazen,
yiwen si leḥnak-is weṛṛiɣ ma d win nniḍen zeggaɣ.

1

,Afakan : amkan, azadaɣ anda ɛebbden kra n yillu akken yebɣu
yiili (temple).

40

Tamdint yettubarken

Ḥkan-iyi zik, mi lliɣ meẓẓiyeɣ, ɣef yiwet n temdint
anda akken ur yettidir yiwen ala s wayen i d-nnant Tira
Tuɣrisin. Dɣa nniɣ ilaq kan ad tt-awḍeɣ akken ad issineɣ
lehna yellan deg-s. Maca tebɛed mačči d kra. Kkreɣ-d ihi
heyyaɣ-d aɛwin d ameqqran i usikel, syin ṭṭfeɣ abrid.
Zgiɣ leḥḥuɣ ur tt-walaɣ si lebɛid armi wwḍen rebɛin n
wussan, ma mi rniɣ ddiɣ ass nniḍen, kecmeɣ-tt.
Mi wwḍeɣ tamdint ufiɣ imezdaɣ-is merra s yiwet n
tiṭ d yiwen ufus kan ! Ihi wehmeɣ d acu d akken ;
qqimeɣ la qqareɣ kan i iman-iw wissen ma kra n win
izedɣen deg temdint-a tuɣrist ilaq-as ad yesɛu ala yiwet
n tiṭ d yiwen ufus !
Maca ula d nutni ziɣ bedden nɛetbaren mi yi-d-walan
s snat n wallen d sin ifassen ; dɣa akken llan ttmeslayen
gar-asen ɛeddaɣ steqsaɣ-ten, nniɣ-asen :
— Init-iyi-d ttxil-wat, d ta i d tamdint-nni yettubarken anda ttidiren medden ala s wayen yellan deg Tira ?
— D ta, i d-nnan.
— Acu i wen-yeḍran akka ? i rniɣ steqsaɣ, anda-ten
yifassen-nwen d wallen-nwen n tama tayeffust ?
— Yya-d kan ad teẓreḍ.
Nnan-d akka wehhan-iyi-d ad ten-ḍefreɣ ɣer tama
ufakan i d-yezgan di tlemmast n temdint, dɣa akken
wwḍeɣ walaɣ din aɛeṛṛam n wallen d yifassen, yerna
slawen akk.
41

— A laṭif ! i sḥassfeɣ imiren, anwa akka amnekcam i
igan deg-wen lbaṭel am wa ?
Uɣalen daɣ smermugen gar-asen, syin yuẓa-d ɣur-i
yiwen seg imeqqran-nsen, yenna-d :
— D nekni kan. Yerra-yaɣ Rebbi d imnekcam ɣef cceṛ
i yellan tuɣ deg-neɣ.
Dɣa iwehha-yi-d daɣen, ḍefreɣ-t ɣer zzat temkant
taɛlayant anda ttaken iseflan, rnan ḍefren-aɣ-d wid akk
yellan yid-s. Dinna yessken-iyi-d yiwet n temɣuzt,
yeḍleb-d deg-i ad d-ɣreɣ ayen yuran deg-s, ihi ɣriɣ-d aya :
« Ma teḍlem-ik tiṭ-ik tayeffust, qleɛ-itt tesbeɛdeḍ-tt ɣef
yiman-ik, acku yif-it ma yečča-tent yiwen kan n
wegmam deg-k wala ma terɣa tfekka-k merra di tmes n
ǧahennama ; ma iḍlem-ik ufus-ik ayeffus, gzem-it daɣen
tesbeɛdeḍ-t ɣef yiman-ik, acku yif-it ma yečča-tent yiwen
kan n wegmam deg-k wala ma terɣa tfekka-k merra di
tmes n ǧahennama. »
Dɣa imiren i fehmeɣ, zziɣ ihi ɣer yemdanen-nni,
uẓẓafeɣ nniɣ-asen :
— Ulac yeɛni gar-awen ula yiwen wergaz neɣ yiwet n
tmeṭṭut i yesɛan snat wallen d sin ifassen ?
— Ulac, i d-nnan, ala imecṭaḥ-nni kan ur ɛad yessawḍen
ad ɣren Tira u ad gzun ayen i d-nnant.
Akken kan ihi i d-ffɣeɣ seg ufakan, ṭṭaxreɣ-d si
temdint-nni, acku nekk mačči d amecṭuḥ, lliɣ zemreɣ ad
ɣreɣ tira-nni u ad tent-fehmeɣ.

42

Illu n Lxir d yillu n Cceṛ

Yemlal-d Yillu n Lxir d Yillu n Cceṛ deg yixef wedrar.
Ihi yenna-yas Yillu n lxir : « D aseεdi wass-ik, a gma.»
Maca Illu n Cceṛ ur as-yerri ara.
— Waqil yella kra i k-yesneɣnan assa, i t-yesteqsa
dɣa Yillu n Lxir.
— Ih, i s-d-yerra win nniḍen, acku medden tura ɣellḍen
merra deg-i, m’ara yi-d-ẓren ttɣillin d kečč, ssawaleniyi-d s yisem-ik, leḥḥun yid-i am akken kan i k-leḥḥun i
kečč.
— Ihi ula d nekk ɣellḍen deg-i, ssawalen-iyi-d s yisemik.
Syin Illu n Cceṛ yeṭṭef abrid-is, iteddu ileɛɛen
tibehbit n wemdan.

43

Tirẓi

A tirẓi rrẓeɣ, a tirẓi... a tasuft1 deg i d-griɣ d weɛraq
ɛerqeɣ i medden ;
Nekk ɣur-i weḥd-m kan tugareḍ alef n yimernayen2,
Iɛuzz-ikem wul ugar ma iɛuzz kra yellan d tamanegt3
di ddunit.
A tirẓi rrẓeɣ, a tirẓi... a tin iss i ssneɣ iman-iw, ay
akukru-inu ;
Yess-m i ẓriɣ belli werɛad meqqreɣ, imi iḍarren-iw
mazal ɣeṣṣben deg tikli
Dɣa akken ur yi-tetteṭṭaf texfet n yilili sellawen,
Deg-m i ufiɣ tasuft d txelwit,
I ferrḥeɣ mi ttwanfaɣ neɣ mi ttwaḥeqreɣ
A tirẓi rrẓeɣ, a tirẓi... ay asekkin-iw yettirriqen, ay
aɣer4-iw,
Γriɣ deg wallen-im
Dakken s kra n win rran d agellid d akli i yettuɣal,

1

Tasuft : si tmcq, addad n win i yettilin weḥd-s (solitude).
Imernayen : wid irennun, iɣellben deg imenɣan.
3
Cciɛa tameqqrant d leqder i iseɛɛu ḥedd ɣer waṭas n medden
(gloire).
4
Aɣer : si tmcq, taɣawsa iss yessegdal tiytiwin win yettnaɣen s
usekkin neɣ s wayen nniḍen (bouclier).
2

44

Dakken s kra n win fehmen medden di lqaɛa i
yetwarkaḍ,
Dakken ur ikemmel yiwen alamma yekfa dayen
Dɣa am ugummu-nni yewwan, ma yeɣli-d kan dayen
ad yettwičč.
A tirẓi rrẓeɣ, a tirẓi... a tarfiqt-iw tabɣast
D kemm kan i d-isellen i ccna-w d leɛyaḍ-iw akked
tsusmi-w
Ulac nnig-m wi izemren ad yi-d-yeḥku ɣef tiyita n
wafriwen deg igenni,
Γef zzhir n lebḥur,
Neɣ idurar ireqqen deg yiḍ...
D kemm kan i yessnen ad tlebseḍ tadrart n terwiḥtiw yeḥḥecrurfen1.
A tirẓi rrẓeɣ, a tirẓi... a tabɣest-iw ur nettmettat,
Akken i nettaḍsa nekk yid-m deg wass n tzawwa2,
Akken i neqqaz iẓekwan i wayen yettmettaten degneɣ,
Akka ara nettɣimi s wulawen-nneɣ i yiṭij
Akka ara nuɣal nessagad.

1

;Yeḥḥecruref ubrid neɣ udrar : yewεer i tkli d walluy (escarpé).
,Tazawwa : addad n tegnawt yenhewwalen s waḍu yeqwan
d wayen nniḍen (tempête).
2

45

Iḍ d umeslub

— Ziɣ ay Iḍ deg-k i d-cbiɣ, am kečč i ɛriɣ i stullseɣ,
leḥḥuɣ deg ubrid n tmes i d-yezgan nnig tirga ttarguɣ
deg uzal, yal mi llseɣ akal s uḍar-iw, tettleɛliɛ-d yiwet
akken n tbelluḍt d taɣezfant.
— Ala, ur d-tecbiḍ ara deg-i ay Ameslub, acku kečč
tezgiḍ tettmuquleḍ lǧerrat i tettaǧgaḍ ɣef yijdi1.
— Nniɣ-d deg-k i d-cbiɣ ay Iḍ, am kečč i lqayeɣ, i yitezdeɣ tsusmi ; di tlemmast n tasuft2-iw atta tella yiwet
n tillut i d-yeɣlin deg terkent s yiwen akken uṭufan iɣer
tetwennes lǧenna d ǧahennama.
— Ala, ur nettemcabi ara ay Ameslub, imi kečč
mazal-ik tettefriwiseḍ zzat leqriḥ, yerna txellɛeḍ si ccna
cennunt tfexsa3.
— Deg-k kan i d-cbiɣ ay Iḍ, am kečč i d aweḥci, am
kečč i sserhabeɣ, dɣa aten-a imeẓẓuɣen-iw ɛyan seg
isuɣan n waɣlanen4 yettwastɛemren d tmura yettwattun.
— Ala, ur d-tecbiḍ ara deg-i ay Ameslub, imi kečč
mazal-ik tettarraḍ iman-ik-nni amecṭuḥ d arfiq war ma
teddukleḍ ula d tikelt d yiman-ik-nni ameqqran.
1

Ijdi : ṛṛmel (sable).
Addad n win i yettilin weḥd-s (solitude).
3
Tifexsit : amdun, neɣ ayen yemmugen am lbir lqayen nezzeh
ur nettwaqraɛ (abîme).
4
Aɣlan : tamurt yesdukklen kra n wegdud deg yidles, amezruy
d wayen n nniḍen (nation).
2

46

— Nniɣ-d ay Iḍ deg-k d-cbiɣ, akken i d aqesḥan, i d
yir nekki ; acku lferḥ-iw m’ara ttwaliɣ lebwaber reqqen
deg yillel, ma d imi-w ulac acu iḥemmel ad t-isumm am
yidammen n imagrayen1.
— Ala, ur d-tecbiḍ ara deg-i ay Ameslub, imi d lebɣi
tebɣiḍ tarfiqt n rruḥ-ik i k-yesselḥawen ; aqli-ik ur ɛad
tuɣaleḍ d asaḍuf i iman-ik.
— Deg-k i d-cbiɣ ay Iḍ, am kečč i ferḥeɣ, i nnecraḥeɣ,
s kra n wergaz yeddurin tili-w yettaf-d iman-is d
asekṛan, s kra n tmeṭṭut i yi-d-iḍefren tettecceḍ yerna s
lebɣi-s.
— Ala, ur d-tecbiḍ ara deg-i ay Ameslub, kečč tarwiḥtik atta tɣumm deg uceṭṭiḍ ikeblen sebɛa iberdan, yerna
ur tettawiḍ ara ul-ik deg ufus-ik.
— Deg-k i d-cbiɣ ay Iḍ, d aṣebbar ɣas ma d aḥemmaq,
imi atena da deg-i walef iẓekwan n yimeɛcaq i yettukefnen
deg tsudan yekkawen.
— S tidet tecbiḍ-d deg-i ay Ameslub ? Tzemreḍ ad
taliḍ taɛeǧǧajt n waḍu am win yulin ɣef uɛudiw neɣ ad
d-teddmeḍ lberq deg ufus-ik am win ara yeddmen
asekkin ?
— Ih, am kečč ay Iḍ, am kečč ; akken i ǧehdeɣ, i
ɛlayeɣ ; asgeld2-iw yebna ɣef iɛeṛṛamen n yilluten
yemmuten, ma d ussan ttasen-d akk ad ssudnen llebsaw deg yixef kan war ma muqlen-d s udem-iw.
1
2

Amagray : win yettḥaraben di kra n ṭṭraḍ (guerrier).
Asgeld : akursi iɣef yettɣimi ugellid (trône).

47

— S tidet deg-i i d-tecbiḍ a mmi-s n wul-iw yestullsen ?
Tjebbuḍ ɣef tikta-w yessḍen neɣ tessneḍ-as i tutlayt-iw
tameqqrant ?
— Ih, yerna ay Iḍ d atmaten i nella nekk yid-k, acku
kečč temmaleḍ-d lewseɛ ur nettwaqraɛ ma d nekk
skaneɣ-d ayen akk yeffren deg wul-iw.

48


Aperçu du document Ameslub - Ǧebran Xalil Ǧebran.pdf - page 1/72

 
Ameslub - Ǧebran Xalil Ǧebran.pdf - page 2/72
Ameslub - Ǧebran Xalil Ǧebran.pdf - page 3/72
Ameslub - Ǧebran Xalil Ǧebran.pdf - page 4/72
Ameslub - Ǧebran Xalil Ǧebran.pdf - page 5/72
Ameslub - Ǧebran Xalil Ǧebran.pdf - page 6/72
 







Télécharger le fichier (PDF)





Documents récents du même auteur


Imessukal n Bremen - Tamacahut n watmaten Grimm   3 janvier 2020
Leɣrur, tibratin - tullist n Naǧib Meḥfuḍ   13 mai 2019
Claus amecṭuḥ d Claus ameqqran - Tamacahut n H. C. Anderson   25 mars 2019
Iṭij bu tcerket - sɣur Ṭaher Ǧaεut (tasuqilt)   10 novembre 2018
Asekṛan - Tullist n Guy de Maupassant   2 mai 2018

Sur le même sujet..







Ce fichier a été mis en ligne par un utilisateur du site Fichier PDF. Identifiant unique du document: 01942299.
⚠️  Signaler un contenu illicite
Pour plus d'informations sur notre politique de lutte contre la diffusion illicite de contenus protégés par droit d'auteur, consultez notre page dédiée.